فضیلت و اعمال روز مباهله

بیست‌وچهارم ذی‌الحجه روز مباهله نام گرفته است. در این روز که روز نزول آیه «تطهیر» نیز هست، خداوند بر ارزش‌ها و فضیلت‌های اهل بیت (علیهم‌السلام) و جایگاه راستین آنان در درک و شناخت اسلام راستین مهر تأییدی دیگر زد. روایات فراوانی در منابع معروف و دست اول اهل سنّت و منابع اهل بیت (علیه‌السلام) آمده است، که با صراحت می‌گوید: آیه مباهله درباره حضرت علی (علیه‌السلام)، حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها)، امام حسن (علیه‌السلام) و امام حسین (علیه‌السلام) نازل شده است.

مباهله در یک نگاه

مُباهَلَه، درخواست لعن و نفرین الهی برای اثبات حقانیت است و بین دو طرفی رخ می‌دهد که هر کدام ادعای حقانیت دارند.

این واژه در تاریخ اسلام به ماجرایی اشاره دارد که طی آن، پیامبراسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) پس از مناظره با مسیحیانِ نجران و ایمان نیاوردن آنان، پیشنهاد مباهله داد وآنان پذیرفتند. با این حال مسیحیان نجران، در روز موعود از این کار خودداری کردند.

بنابر اعتقادات شیعی، جریان مباهله پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) نه تنها نشانگر حقانیت اصل دعوت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) است، بلکه بر فضیلت همراهان او (حضرت علی، فاطمه و حسنین) در این ماجرا دلالت می‌کند. شیعیان بر این اساس، معتقدند امام علی (علیه‌السلام) بر اساس آیه مباهله، به منزله نَفْس و جان پیامبر است. واقعه مباهله در۲۴ ذی‌الحجه سال نهم هجری روی داد و آیه ۶۱سوره آل‌عمران به آن اشاره دارد.

این واقعه در منابع شیعه و اهل سنت آمده است. (ویکی شیعه)

داستان مباهله

گروهی از مسیحیان نجران همراه با چند تن از علما و اسقفهایشان مانند (عاقب) و (سید) برای تحقیق پیرامون حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و مباحثه و مناظره با او به مدینه آمدند. آنها به خدمت پیامبر رسیدند و مناظره را شروع کردند، آنها ضمن سخنان خود عیسی (علیه‌السلام) را پسر خدا معرفی نمودند و دلیل آنها همان تولد عیسی بدون پدر بود. خداوند در پاسخ آنها اظهار می‌دارد که داستان عیسی نزد خداوند همچون داستان آدم است که او را از خاک آفرید، یعنی اگر عیسی پدر نداشت آدم هم پدر و مادر نداشت و اگر بنا باشد که عیسی را به خاطر آن ویژگی پسر خدا بدانند، باید درباره آدم نیز چنین عقیده‌ای داشته باشید، بلکه آدم اولی است. درحالی که هر دو نفر مخلوق خدا هستند و خداوند با قدرت خود آنها را به طور غیر معمول آفریده است.

وفد نجران این پاسخ را که واقعاً مستدل و منطقی بود نپذیرفتند و لذا پیامبر به دستور خداوند، آنها را به (مباهله) دعوت کرد. به این صورت که آنها عزیزان خود مانند فرزندان و زنان و جانهایشان را بخوانند و اینها نیز چنین کنند و روبروی هم قرار بگیرند و هر دو گروه دست به دعا بردارند و در پیشگاه خدا تضرع و زاری نمایند و طرف دیگر را نفرین کنند و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار بدهند.

وقتی پیامبر آنها را به مباهله دعوت کرد و آنها اطمینان خاطر و ثبات قدم پیامبر را دیدند از او یک شب مهلت خواستند تا در این باره بیندیشند. آنها به قرارگاه خود برگشتند و راجع به پیشنهاد پیامبر با همدیگر مشورت کردند. اسقف بزرگ آنها گفت: فردا بنگرید اگر محمد با نزدیکان و خانواده خود برای مباهله آمد، از مباهله با او خودداری کنید ولی اگر با اصحاب خود آمد با او مباهله کنید.

مباهله در قرآن

فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ اَبْناءَنا وَ اَبْناءَکمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکمْ وَ اَنْفُسَنا وَ اَنْفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکاذِبِینَ

پس هر که با تو، بعد از علم و دانشی که به تو رسیده است، درباره او (عیسی) به ستیز و محاجّه برخیزد (و از قبول حقّ شانه خالی کند) بگو: بیایید پسرانمان وپسرانتان وزنانمان وزنانتان وخودمان را (کسی که به منزله خودمان است) وخودتان را بخوانیم، سپس(به درگاه خدا) مباهله و زاری کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم. واژه (نَبتَهل) از ریشه (ابتهال) به معنای بازکردن دست‌ها و ارنج‌ها برای دعا، به سوی آسمان است. این آیه به آیه مباهله معروف گشته است. مباهله، یعنی توجّه و تضرّع دو گروه مخالف یکدیگر، به درگاه خدا و تقاضای لعنت و هلاکت برای طرف مقابل که از نظر او اهل باطل است.

اهل بیت علیهم‌السلام در مباهله

هیات نمایندگی مسیحیان به حضور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) آمد، دیدند او برای مباهله بیرون آمده است در حالی که عبایی از موی سیاه بر دوش داشت؛ حسین (علیه‌السلام) در آغوش آن حضرت بود و دست حسن (علیه‌السلام) را در دست داشت و فاطمه (علیه‌السلام) در پی او حرکت می کرد، علی (علیه‌السلام) نیز پشت سر فاطمه حرکت می‌کرد، و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) به آنها می‌گفت هر وقت من دعا کردم شما آمین بگویید. اسقف نجران رو به همراهان کرد و گفت: ای گروه نصارا! من چهره‌هایی را می بینم که اگر دست به دعا بردارند و از خداوند بخواهند که کوه را از جا بکند، فوراً خواهد کند! پس با او مباهله مکنید که هلاک می شوید و بر روی زمین تا روز قیامت یک مسیحی باقی نخواهد ماند.سپس، رو به پیامبر کردند و گفتند: ای ابوالقاسم! تصمیم ما این است که با تو مباهله نکنیم…)

فضیلت و اعمال روز مباهله

روز بیست و چهارم ذی‌حجه بنابر اشهر روزی است که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) با نصارای نجران مباهله کرد، و پیش از مباهله عبا بر دوش مبارک گرفت، و حضرت امیرالمومنین و فاطمه و حسن و حسین علیهم‌السّلام را زیر عبا جا داد و گفت: پروردگارا هر پیامبری را اهل بیتی بوده، که مخصوص‌ترین خلق نسبت به او بودند، خدایا اینان اهل بیت من هستند، از ایشان شک و گناه را برطرف ساز، و پاک کن ایشان را پاک کردنی کامل، پس جبراییل نازل شد، و آیه تطهیر را در شأن ایشان فرود آورد، آنگاه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) آن چهار بزرگوار را برای مباهله به بیرون برد، چون نگاه نصاری بر ایشان افتاد، و حقیقت آن حضرت و آثار نزول عذاب را مشاهده کردند، جرأت بر مباهله را از دست داده، و استدعای مصالحه و قبول جزیه کردند. در این روز حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در حال رکوع انگشتر خود را به سایل داد، و آیه (انّما ولیکم اللّه) در شأن آن حضرت نازل گشت. در هر صورت این روز دارای شرافت بسیاری است، و در آن چند عمل وارد است:

علاوه بر استحباب غسل و روزه در روز۲۴ ذی‌الحجه. خواندن نماز هم سفارش شده است؛ به این کیفیت که نزدیک زوال غسل کند و دو رکعت نماز بگذارد و در هر رکعت بعد از حمد، سوره توحید، آیه الکرسی و سوره قدر، هر کدام را ده بار بخواند. همچنین خواندن دعاى مباهله که شبیه به دعاى سحرهاى ماه رمضان است و در مفاتیح الجنان ذکر شده است. همچنین بعد قرائت دعای مذکور، قرائت دو رکعت نماز و ۷۰دفعه استغفار و اوّل آن الْحمْد للّه ربّ العالمین، صدقه دادن به جهت تأسی به حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، زیارت کردن امام علی (علیه‌السلام) و خواندن زیارت جامعه از اعمال روز مباهله ذکر شده است.