آران و بیدگل

شهرستان آران و بیدگل با مساحت ۶۱۰۱ کیلومتر مربع ( پنجمین شهرستان استان به لحاظ وسعت ) با جمعیتی حدود ۱۰۳,۵۱۷ نفر، با دو بخش مرکزی و کویرات، چهار شهر آران و بیدگل ، نوش آباد ، ابوزید آباد و سفید شهر ، ۱۱ روستا شامل روستاهای علی آباد، محمدآباد و یزدل در بخش مرکزی و روستاهای ریجن، فخره، علی آباد ، محمدآباد ، حسین آباد ، یزدلان ، کاغذی و قاسم آباد در بخش کویرات در شمالی ترین نقطه اصفهان واقع شده است .

شهرستان آران و بیدگل با ۸۴۱ شهید والامقام، ۱۳۵۱ جانباز معزز، ۶۴ آزاده سرافراز و ۵ هزار رزمنده این شهرستان رتبه اول ایثارگری در سطح کشور به نسبت جمعیت را به خود اختصاص داده است.

نگاهی کوتاه بر سیمای شهرستان آران و بیدگل

وضعیت آب و هوایی شهرستان آران و بیدگل:

آب و هوای منطقه کویری و گرم و خشک است ، فصل تابستان آن از نیمه خرداد تا نیمه آبانماه ، گرم و سوزان و فصل زمستان آن که از نیمه ی آذر ماه تا پایان اسفند طول می کشد سرد و خشک بوده و طول فصلهای بهار و پائیز بسیار کوتاه است. حداکثر درجه حرارت در تابستان و گرمترین ماه ( تیر) به بیش از ۵۰ درجه سانتی گراد و حداقل درجه حرارت در زمستان تا ۱۸ درجه زیر صفر می رسد ،در ۴۵ روز از سال شرایط یخبندان حاکم است . بارش سالانه شهرستان ۹۳.۵ میلی متر است و فصل زمستان و بهار پر بارانترین فصلها هستند. میزان تبخیر سالیانه شهرستان ۱۲۰ میلیمتر و متوسط بارش ۱۰ سال اخیر حدود ۷۰ میلیمتر است که نصف متوسط بارش کشور است و البته در سال های اخیر این آمار در سراسر کشور بویژه در استان اصفهان کاهش داشته است.

اختلاف ارتفاع در شهرستان کاشان موجب ایجاد جریانهای مختلف هوایی و وزش بادهای سیاه، قبله ، خراسان ، شهریاری و سام بسوی این منطقه شده است ۰در بهار سیستم های غربی( مدیترانه ای) و در تابستان (آزرو و مانون) در پائیز و زمستان سیستمهای غربی و شمالی (سیبری) در منطقه فعال هستند . در مجموع بدلیل اقلیم گرم و خشک در منطقه روزهای توام با گرد و خاک در طول سال فراوانی زیادی دارد که کاشت جنگل های دست کاشت در تثبیت شنهای روان و کاهش گرد و خاک نقش بسزایی داشته است.

موقعیتهای طبیعی شهرستان که جاذبه گردشگری داخلی و خارجی دارند :

· کویر مرنجاب محیطی بکر و طبیعی است که با جاذبه هایی هچون آسمان پرستاره شب، دشت بی انتهای کویر، رملهای ماسه ای، افق باز ، طلوع خورشید و… از جمله مناظر زیبا و دلپذیر شهرستان است .

· دریاچه نمک که درمواقع بارندگی وسعت آن زیاد و در فصل گرم سال وسعت آن کاهش می یابد . وجود شش ضلعی های منظم لانه زنبوری با دیواره های کریستالی و بلورین منظره چشم نوازی را ایجاد می کند.

· جزیره سرگردان تپه ای است که در دریاچه نمک واقع شده که از دور بدلیل گرمای هوا ، شکست نور و خطای دید دو انتهای آن دیده نمی شود و به شکل جزیره نمود پیدا می کند.

· دشت کویر و بند ریگ یکی دیگر از جاذبه های طبیعی کویر است که حدود ۹۰ متر ارتفاع دارد و بدلیل پوشش گیاهی خاص ،حضور پرندگان مهاجر مناطق زیبایی همچون چاله عروس و… را در خود جای داده و منظره های زیبایی را در دل کویر ایجاد کرده است

· چاله سمبک که در دل بند ریگ واقع شده و نکته جالب اینجاست که در عمق یک متری از کف چاله در دل کویر به آب شیرین می رسیم .

جغرافیای انسانی

۱- میزان جمعیت شهرستان ، بخشها ، شهرها و دهستانهای تابعه:

۲- توزیع سنی و جنسی جمعیت شهرستان بر اساس آخرین سرشماری :

از ۱۰۳۵۱۷ نفر جمعیت شهرستان درسال ۱۳۹۵ تعداد ۵۲۶۴۴ نفر مرد و ۵۰۸۷۳ نفر زن می باشند.

۳- نسبت جمعیت شهرستان به جمعیت استان :

نسبت جمعیت شهرستان به جمعیت کل استان در سال ۹۰ برابر با۲ درصد جمعیت استان می باشد.

زبانهای رایج و نوع گویش در شهرستان :

زبان رایج در شهرستان فارسی است ولی دارای لهجه های متفاوتی است . زبان محلی منطقه در اصطلاح « دهی» نامیده می‌شود که از زبانهای پهلوی قدیم است که در حاشیه کویر وجود داشته است و اکنون نیز در روستاها با اندک تفاوت در لهجه و در بین افراد مسن این گویش رواج دارد.

لازم بذکر است اهالی بخش کویرات شهرستان به یکی از غنی ترین وکهن ترین گویش های فارسی پیش از اسلام به نام « راژی» تکلم می کنند.

حوادث، وقایع و سوابق تاریخی و فرهنگی معاصر در شهرستان :

اقدام شهید شمس آبادی در ترور نافرجام شاه خائن قبل از پیروزی انقلاب ، همراهی مردم این شهرستان با حضرت امام خمینی (ره) در قیام خرداد ماه سال ۱۳۴۲ از جمله حوادث تاریخی است که نشان دهنده روحیه ظلم ستیزی و عمق اعتقادات مذهبی مردم این شهرستان است . در جنگ تحمیلی نیز مردم دار الشهدای آران و بیدگل با تقدیم بیش از ۷۲۰ شهید رتبه اول ایثارگری را به نسبت جمعیت در کشور بدست آوردند که در مجموع این حوادث در بافت فرهنگی – مذهبی شهرستان تأثیر گذار بوده است .

فرهنگ عامه و آداب و سنتها :

آران وبیدگل دارای زبان و گویشی است که مربوط به دوران اشکانی می باشد و به آن پهلوی اشکانی گفته می شود و در عرف منطقه به زبان «دهی» موسوم است . مردم شهرستان آران و بیدگل خون گرم ، سخت کوش ، صبور و مذهبی هستند و علمای بزرگی از این خطه برخواسته اند و از دیر باز مقید به رعایت مسائل شرعی و قانونی بوده اند. با توجه به بافت مذهبی شهرستان بسیاری از اعمال دینی با آداب و رسوم مردم پیوند خورده و به سنت و فرهنگ خاص منطقه تبدیل شده است که از جمله این سنتها می توان به مراسم دهه اول محرم در سطح شهرستان و راه اندازی هیأت، مراسم خیل عرب و تعزیه خوانی در نوش آباد ، مراسم شبهای قدر بویژه شب ۲۱ ماه مبارک رمضان با توجه به وجود دو امامزاده از فرزندان حضرت علی (ع) در شهر آران و بیدگل (امامزاده محمد هلال بن علی (ع) و امامزاده هاشم بن علی (ع))و حضور مردم از شهرها و روستاهای اطراف برای زیارت ، مراسم نیمه ماه رمضان، غذاهای نذری ،آیین چاووش خوانی ، مراسم عید غدیر و دید و بازدید از سادات، پخت نان عباس علی، مراسم سنج زنی، و… از جمله مراسم و آداب و روسم های سنتی و دیرین شهرستان است.

مردم دارالشهدای شهرستان آران و بیدگل از نخستین گام های شکل گیری انقلاب اسلامی در سال ۱۳۴۲ همراه و همگام با امام حرکتهای انقلابی خود را آغاز نمودند . با توجه به اهمیت نقش مسائل مذهبی و تمسک به اهلبیت در بین شهروندان ، مردم در جهت رعایت اصول اسلامی و اعتقادی و برپایی مراسم های مذهبی تلاش می کنند . البته عمق این اعتقادات مذهبی در بین نسل جدید کمرنگ شده است .

حضور مردم در صحنه های سیاسی ( انتخابات – راهپیمایی و … ):

حضور مردم این شهرستان در صحنه های مختلف سیاسی از زمان پیروزی انقلاب اسلامی بسیار خوب بوده است و نقش مردم شهرستان در راهپیمایی ۱۵ خرداد سال ۴۲ گویای این مطلب است . پیرامون مشارکت در انتخابات، حضور مردم شهرستان همیشه قابل توجه بوده به نحوی که میانگین حضور مردم شهرستان در انتخاباتهای گذشته بالغ بر ۸۵ درصد بوده است .لازم بذکر است مردم دارالشهدای آران و بیدگل هر جا که نیاز به حضور مردم در صحنه بوده ، بدون توجه به گرایشهای جناحی و حزبی و در حمایت از نظام ، امام و شهداء و در تبعیت از ولایت فقیه در راهپیمایی ها حضوری فعال و گسترده دارند.

صنایع دستی شهرستان :

عمده ترین صنایع دستی شهرستان فرش دستباف می باشد که از کیفیت بسیار مطلوبی برخوردار است لیکن در سالهای اخیر بدلیل رونق گرفتن شهرکهای صنعتی شهرستان که عمده تولیدات آن نیز فرش ماشینی است ، فرش دستباف رونق اولیه خود را از دست داده و افراد کمتر تمایل به بافت آن دارند. لازم بذکر است شعربافی و جولایی (بافت پارچه های ابریشمی و نخی ) از صنایع دستی کهن شهرستان می باشد که در حال حاضر از رونق افتاده است .

شهرستان آران و بیدگل به واسطه گستره اکو‌سیستم‌های بیابانی و کویری‌اش و نیز به واسطه محورها و کریدورهای ۸ گانه گردشگری، دریاچه نمک(۴۶ درصد دریاچه نمک متعلق به شهرستان آران و بیدگل، ۲۸ درصد متعلق به استان قم و باقیمانده متعلق به استان سمنان است)، خانه‌های تاریخی، ۵۰۰ اثر تاریخی، طبیعی و معنوی شناسایی شده‌اش، تعداد بالای مراکز بوم‌گردی و کمپینگ، شهر زیر‌زمینی ‌نوش‌آباد( ‌به‌عنوان بزرگترین دستکند جهان)، شهر زیر‌زمینی طسمیجان در سفید‌شهر، آیین‌های عزاداری منحصر به فرد در مجموعه این شهرستان و از همه مهمتر به واسطه ۴۲ اماکن متبرکه و آستان مقدس امامزادگان، یک شهرستان« گردش‌پایه» محسوب می‌شود

 

صنعت

شهرستان آران و بیدگل بیش از ۱۰% صنایع و کارخانجات صنعتی استان اصفهان را در خود جای داده به‌طوری که با ۸۱۰ کارخانه و واحد صنعتی تولیدی از نرخ پایین بیکاری برخوردار است و هم‌اکنون(‌سال۱۳۹۸) نرخ بیکاری‌اش حدود ۵ درصد عنوان می‌شود.

شهرستان آران و بیدگل دارای ۵ شهرک، ناحیه و منطقه صنعتی است که از جمله قطب‌های مهم تولید فرش ماشینی در کشور بوده و حدود ۱۷ هزار نفر اشتغال‌زایی ایجاد کرده است. تعدادی از صادر کننده‌های نمونه ملی و استانی از افتخارات این شهرستان محسوب می‌شود.

صنعت و معدن مجموعه فعالیت‌هایی است که برای تغییر و ترکیب فیزیکی و شیمیایی کلیه عوامل جهت برطرف کردن نیازهای مصرفی، واسطه‌ای و سرمایه‌ای افراد و بنگاه‌های تولیدی صورت می‌گیرد. با توجه به نقش روزافزون صنعت و معدن در ایجاد توسعه‌ی اقتصادی و نقش مهم آن در اشتغال‌زایی، بررسی وضعیت این بخش از نظر شاخص‌های اقتصادی اهمیت بسیاری دارد.

الف) صنعت فرش ماشینی:

۸۱۰ کارخانه واحد صنعتی- تولیدی موجود و فعال شهرستان آران و بیدگل در ۵ شهرک، ناحیه و منطقه صنعتی سلیمان صباحی، هلال، انصار نوش آباد، مالک اشتر علی‌آباد بخش مرکزی و قاضی آران و بیدگل فعالند که ۵۱۰ کارخانه در حوزه تولیدات فرش ماشینی فعالیت می‌کنند. سالیانه بیش از ۵۰ میلیون متر مربع فرش ماشینی تولید و به بازارهای داخلی و حدود ۱۸ کشور خارجی صادرات انجام می‌شود.

در شهرستان آران و بیدگل درآمد ناشی از صادرات سالیانه، بیش از ۱۵۰ میلیون دلار ارزیابی می‌شود و این شهرستان در کسب درآمدهای ارزی برای کشور نقش‌آفرینی برجسته‌ای دارد.

شهرستان آران و بیدگل با این مقدار تولیدات فرش،‌ قطب اول تولید فرش ماشینی کشور محسوب می شود و پس از غازی عنتب ترکیه قطب دوم تولید فرش ماشینی در خاورمیانه به حساب می‌آید.

ب) فرش دستبافت:

هر چند امروزه فرش دستبافت در شهرستان آران و بیدگل همچون گذشته از بازار پررونقی برخوردار نیست و طی چند ساله اخیر روند نزولی داشته و دارد ولی با این حال چیزی از ارزشهای هنری بافندگان کم نمی‌کند؛ بافندگانی که دارهای قالی خود را کنج اتاق‌های کم‌نور برپا می‌کنند و با دستان پرتوان خود، تاروپودها را به‌هم گره می‌زنند تا شاید با عرضه آن به بازار گره‌ای از مشکلات زندگی آنها باز شود به‌طوری که نقشی از گلهای سرخ، سپید و رنگارنگ بر زمینه قالی می‌بافند تا شاید با بافتن این گلها، شادی را به جمع خانواده خود به ارمغان بیاورند و آنگاه چند ماهی از عمر عزیز خود را پای گره نقش‌ها می‌ریزند و فروغ چشمهایشان را سخاوتمندانه هدیه می‌کنند تا بتوانند بر مشکلات خود فائق آیند.

عدم جایگاه واقعی فرش در بین خانوارهای ایرانی به‌علت مشکلات اقتصادی جامعه، روز به‌ روز تولیدات فرش دستباف را با کاهش چشمگیری مواجه ساخته است.

ج) صنایع فولاد

مجتمع فولاد کویر:

مجتمع فولاد کویر در سال ۱۳۷۹ فعالیت خود را در زمینه بازرگانی و تجارت آغاز کرد. پس از مدتی، سهامداران شرکت با شناخت صحیح از بازار و نیازهای اقتصادی منطقه، ماهیت شرکت را در سال ۱۳۸۱ از تجاری و بازرگانی به تولیدی تغییر داده و مجتمع تولیدی سپید فراب کویر را در شهرستان آران و بیدگل راه‌اندازی کردند.

این مجتمع نخستین تولید کننده میلگردهای فولادی با سیستم اتوماسیون صنعتی در کشور است که فعالیت تولیدی خود را از سال ۱۳۸۶ با هدف تولید ۳۵۰ هزار تن میلگرد شاخه و کلاف ساختمانی آغاز کرد.

فولاد کویر پس از گذشت دو سال از آغاز فعالیت مجتمع به ظرفیت اسمی خود دست یافت که این موضوع در نوع خود کم نظیر است. همچنین مجتمع فولاد کویر در سال ۱۳۸۹ با تکیه بر دانش بومی متخصصین جوان و با انگیزه خود توانست به رکورد بی‌نظیر دو برابر ظرفیت اسمی دست پیدا کند که این رکورد توسط سازندگان تجهیزات که از کشور آلمان می باشد تایید شد.

مجتمع فولاد کویر همچنین در سال ۱۳۹۵ نیز اقدام به خرید، نصب و راه‌اندازی خط دوم خود با هدف تولید میلگرد‌های شاخه فولادی نمود که در این زمینه نیز در کمتر از یک سال توانست به رکورد بی‌نظیر دستیابی به ظرفیت اسمی پس از یک سال از زمان بهره‌برداری برسد.

مجتمع فولاد کویر بعنوان بزرگترین تولید کننده میلگرد در کشور، بزرگترین تولید کننده میلگردهای کلاف مورد مصرف در طیف وسیعی از صنایع پایین دستی در ایران است. مجتمع فولاد کویر با تکیه بر توان داخلی متخصصین جوان خود توانسته است در حوزه‌های افزایش ظرفیت تولید مجتمع بدون استفاده از دانش خارجی، تولید محصولات جدید فولادی در تمامی موارد که شامل ۴۰ گرید فولادی و ۴۵۰ سبد محصولی (گرید سایز) برای اولین بار در کشور را رقم زند.

خطوط تولید مجتمع فولاد کویر از پیشرفته‌ترین خطوط تولید نورد محصولات فولادی در دنیا ست اما این خطوط با هدف تولید محصولات ساختمانی نصب و راه اندازی شده است. با توجه به شرایط کشور طی سالیان اخیر و همچنین پیرو ابلاغ سیاست های اقتصاد مقاومتی که یکی از اصول آن تکیه بر توان تولید داخلی می باشد، این مجتمع نیز با احساس این تکلیف عظیم و خطیر قدم در راه تولید محصولات مورد نیاز در صنایع تکمیلی کشور نهاد.

ظرفیت تولید مجتمع فولاد کویر در زمینه تولید گرید مختلف فولادی به صورت کلاف، ۵۰ هزار تن در ماه و در زمینه تولید گریدهای مختلف فولادی به صورتbar، ۶۰ هزار تن در ماه است. شروع فعالیت‌های این مجتمع در زمینه تولید محصولات فوق با ارزیابی توان تولید فولاد سازان کشور آغاز شد که با توجه به عدم وجود طرح های اولیه و اجرا شده ظرفیت فولاد کشور در زمینه تولید فولادهای کیفی، با رایزنی های انجام شده و تشکیل تیم های تحقیقاتی مشترک و صرف هزینه توسط مجتمع فولاد کویر اقدام به تولید نمونه‌های اولیه سپس تولید محصول نوردی و نهایتاً تست محصولات در صنایع پایین دستی و اخذ بازخورد در جهت بهبود کیفیت شد.

آغاز این مسیر در سال ۱۳۹۳ بود که هم اکنون مجتمع فولاد کویر با تولید ۴۵۰ گرید سایز محصول کلاف نوردی بزرگترین تولید‌کننده کلاف‌های کیفی، آلیاژی و میکرو آلیاژی در کشور است.

علاوه بر تولیدات فوق، تولید محصولات استراتژیک مورد نیاز کشور به صورت پروژه‌ای و در مقاطع خاص نیز در دستور کار این مجتمع قرار دارد.

بخش معدن

در حال حاضر ۱۷ معدن در زمینه استخراج سنگ گچ، سلستین، سنگ لاشه آذرین و خاک سرخ با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۲۵/۴۴۶۶۱۸ میلیون ریال، ذخیره قطعی۳/۶۳۱۲ هزار تن، اشتغال ۸۹ نفر و ظرفیت اسمی ۴/۵۲۷ هزار تن در حال فعالیت می‌باشد.

از معادن غنی و دست نخورده شهرستان آران و بیدگل، صنایع و معادن موجود در دریاچه نمک با وسعت ۲۴۰۰ کیلومتر مربع به عنوان بزرگ‌ترین و بهترین منبع ذخیره نمک آبی و ترکیبات منیزیم است که در حاشیه آن معادن خاک‌رس مرغوب، کائولن، سولفات سدیم، سیلیس، باریت و خاک‌های صنعتی وجود دارد که در صنایع نسوز و سرامیک سازی، شیشه، ریخته‌گری، مواد شوینده، آلیاژها و صنعت پزشکی در داخل و خارج کشور کاربرد فراوان دارد. ضرورت برنامه‌ریزی جهت راه‌اندازی و احداث کارخانه‌های مرتبط و مربوطه می‌تواند به توسعه شتاب‌زای شهرستان کمک کند و این شهرستان را از تک محصولی بودن خارج کند.

بخش تجارت

در شهرستان آران و بیدگل با حضور تعداد ۱۴ اتحادیه، زمینه فعالیت ۳۹۰۵ واحد صنفی را فراهم نموده است.

با توجه به همجواری این شهرستان با شهرستان کاشان و تعداد فروشگاه‌های بزرگ در سطح شهرستان نمایشگاه عرضه مستقیم کالا برگزار نگردیده و به ‌مناسبتها و ایام ویژه به‌صورت فروش فوق‌العاده در فروشگاهها در ۱۰ نقطه شهر برگزار گردیده است.

لازم به‌ذکر است، این شهرستان دارای اتاق بازرگانی مشترک با شهرستان کاشان است.

کشاورزی

در راستای تامین امنیت غذایی شهرستان آران و بیدگل و افزایش تولیدات کشاورزی، زراعی، دامی و آبزی و ارتقای بهره‌وری آب و خاک کشاورزی جهت حصول شاخص‌های کمی تدوین استراتژی توسعه کشاورزی در شهرستان آران و بیدگل ضروری است.

شهرستان آران و بیدگل با محدودیت‌هایی نظیر محدودیت آب و خاک و نیز بالا‌ بودن درجه حرارت در تابستان و سرمای شدید در زمستان مواجه است که ترویج کشاورزی را با مشکلاتی روبه‌رو کرده ‌است به‌همین دلیل اصلاح الگوهای کشت، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

ترویج باغات پسته، کشت زعفران، کشت گل‌محمدی و گیاهان دارویی به‌عنوان محصولات کم‌آب‌بر و جایگزین کاشت پنبه، طالبی و غیره می‌تواند به توسعه کشاورزی این منطقه کمک کند. برای مثال با به زیر‌کشت بردن ۱۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی برای کاشت زعفران در افق ۱۴۰۴، این شهرستان از آمادگی لازم برای برداشت ۴۰۰ کیلوگرم زعفران برخوردار می‌شود .

شهرستان آران و بیدگل در بخش تولیدات زراعی و باغی، سالانه ۸۶ هزار تن محصول شامل ۸۱ هزار تن گندم، جو، سبزی و صیفی‌جات و پنبه در بخش زراعی و ۵ هزار تن محصول در بخش باغی شامل پسته، انار، گل‌محمدی، زعفران، خرما و محصولات گلخانه‌ای روانه بازار می‌کند.

سالانه بیش از ۴۰ هزار تن تولیدات دامی و پروتیئنی شامل ۵ هزار تن تخم‌مرغ، ۴ هزارتن گوشت مرغ، ۶۰ تن گوشت ماهی، ۱۵۰۰ تن گوشت قرمز، ۳۰ هزار تن شیر، ۷.۵ تن عسل و ۱۳ کیلو خاویار از شهرستان آران و بیدگل روانه بازار می‌شود.

هم اکنون حدود ۲۰ هزار رأس دام سنگین و ۸۰ هزار رأس دام سبک و دو هزار دامدار در شهرستان آران و بیدگل وجود دارد.

وضعیت صادرات محصولات کشاورزی شهرستان به استانها و خارج از کشور :

پسته یکی از محصولات صادراتی بخش کشاورزی شهرستان است که به خارج از کشور و سایر استانهای کشور صادر می گردد. گوشت سفید،قرمز و محصولات صیفی و سبزی نیز به سایر شهرستانها صادر می شود.

با توجه تامین آب کشاورزی شهرستان از منابع زیر زمینی و چاه های عمیق و نیمه عمیق ، خشکسالی چند سال اخیر تاثیر چندانی در تولید محصولات گیاهی نداشته ولی در زمینه تولیدات دامی باتوجه به خشک شدن مراتع و افزایش قیمت خوراک دام تاثیر زیادی در این زمینه داشته و فشار زیادی به گله‌داران و دامداران وارد نموده است.